१० महिनामा १० जना मात्र जापान

काठमाडौ, कार्तिक ९ - जापानमा कामदार पठाउन म्यानपावर कम्पनीलाई अनुमति दिएको एक वर्ष पुग्नै लाग्दा १० जना कामदार मात्र त्यता गएका छन् । कामदार पठाउने प्रक्रिया सुरु हुँदा जापान इन्टरनेसन टे्रनिङ कअपरेन अर्गनाइजेसन (जिट्को) ले सन् २०१० मा नेपालले २० हजार औद्योगिक प्रशिक्षार्थी कामदार पठाउन सक्ने अनुमान गरेको थियो ।
सरकारले नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघबाहेक १ सय ७१ म्यानपावर कम्पनीलाई जापानमा प्रशिक्षार्थी कामदार पठाउन अनुमति दिएको छ । त्यसमा हालसम्म १३ वटा कम्पनीले मात्र कामदारको माग ल्याएका छन् ।

कामदार पठाउन अन्तिम स्वीकृति लिने कम्पनी सिद्धार्थी बुद्ध ओभसिज हो । यसले विभिन्न बेकरी र कृषि क्षेत्रमा त्यो माग ल्याएको हो । जसमा २ जना पुरुष र ८ महिला छन् । 'हालसम्म एक कम्पनीले १० जना कामदार पठाउन अन्तिम स्वीकृति लिएको छ,' वैदेशिक रोजगार विभागका महानिर्देशक मोहनकृष्ण सापकोटाले भने, 'हालसम्म १३ कम्पनीले माग ल्याएका छन् ।' उनीहरूले ३ सय ३१ कामदारको माग ल्याएका हुन् ।

उनले यो संख्या सोचेभन्दा धेरै कम भएको बताए । 'समय सकिन २ महिना मात्र बाँकी छ,' सापकोटाले भने, 'कसरी धेरै कामदार जापान पठाउने भनेर छलफल सुरु गरेका

छौं ।' जापान कामदार पठाउन व्यवस्था गरेको नेपाली औद्योगिक प्रशिक्षार्थी तथा प्राविधिक अभ्यासार्थी कामदार पठाउने निर्देशिका' मा व्यवस्था भएअनुसार अब बाँकी रहेका १ सय ५८ वटा कम्पनी खारेज हुने भएका छन् । 'अहिलेको व्यवस्था अनुसार एक वर्षसम्म कामदारको माग नल्याउने म्यानपावर कम्पनीको जापान पठाउने अनुमति खारेज हुनेछ,' सापकोटाले भने, 'डिसेम्बरसम्म माग ल्याउने कम्पनीले अर्को वर्ष पनि कामदार पठाउन पाउँछन् ।'
जापानका रोजागरदाता कम्पनीको माझ नेपाल सरकार र वैदेशिक रोजगार व्यवसायीहरूले राम्रो बजार प्रवर्द्धन गर्न नसकेकाले कामदार अत्यन्तै न्यून मात्रामा गएको उनले बताए । 'म्यानपावर कम्पनीले राम्रो बजार प्रवर्द्धन गर्न सकेका छैनन्,' उनले थपे, 'भाषाको समस्या एक प्रमुख कारण हो ।' उनले म्यानपावर कम्पनीले अंग्रेजी बोल्ने तर जापानीले त्यो नबुझ्ने भएकाले समस्या आएको बताए । यस्तै सरकारले पनि बजार प्रवर्द्धन गर्न श्रम कूटनीतिमा प्रभावकारी भूमिका निभाउन नसकेको उनको भनाइ छ । यस्तै यस अवधिमा जापानमा देखिएको आर्थिक संकट, अन्य मुलुकमा भन्दा कडा प्रक्रियालगायत कारण कम नेपाली जापान पुगेको बताए ।

वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका महासचिव कुमुद खनालले प्रभावकारी बजार प्रवर्द्धन गर्न नसक्दा र लामो प्रक्रिया भएकाले न्यून कामदार गएका बताए । 'लामो कागजी प्रक्रियाका कारण जापानमा कामदार पठाउन ६ देखि ७ महिनासम्म लाग्छ,' खनालले भने, 'जापानमा कामदार पठाउँदा राम्रो फाइदा हुँदैन । तैपनि हामी भविष्यमा जापानीमाझ लोकपि्रय बन्ने उद्देश्यले काम गरिरहेका छौं ।'

२६ कामदारको माग ल्याएको फ्युजन इन्टरनेसनलका प्रबन्ध निर्देशकसमेत रहेका खनाल यस वर्षभित्र कामदार पठाउने काम पूरा गर्नमा ढुक्क छैनन् । उनले चार महिनाअघि माग लिएका थिए । सरकारले दस महिनाअघि म्यानपावर कम्पनीलाई पनि जापान कामदार पठाउन खुला गर्दा ५० हजार रुपैयाँ प्रवर्द्धन शुल्क लिन पाउने व्यवस्था गरेको थियो । कतिपय म्यानपावर कम्पनीले कम शुल्कमा गाह्रो मानिएको काम गर्नुपर्ने भएकाले पनि जापान कामदार पठाउन उल्लेख्य चासो नदेखाएको जानकारहरूको भनाइ छ ।
जापानमा प्रशिक्षार्थी कामदार पठाउन ल्याइएको निर्देशिकामा जाने कामदारसँग कम्तीमा २ वर्ष सम्बन्धित क्षेत्रमा काम गरेको अनुभव हुनुपर्छ ।

राम्री युवतीलाई राह्दानी नदिनु ।

भर्खरै नेपालको राष्ट्रिय दैनिकमा नेपाली महिलाहरुलाई खाडीमा नपठाउन भन्ने समाचार पढेको थिए । भ्रमण भिसामा गएर आफ्नो राजीखुशी वा करकाप वा आर्थिक प्रलोभनमा परेर नेपाली महिलाहरु त्यी प्रतिबन्धित मुलुकबाट गर्भवती भएर फर्केर आएको समाचार रहेछ । मैले सुनेको खाडी मुलुकहरुमा नेपालबाट पुरुष कामदारहरु गए पनि धेरै जसो पुरुषबाट पुरुष नै बलात्कार हुन्छन रे । कुनै बेला मैले मेरो खाडी मुलुकको एकजना साथीलाई सोधेको थिए । तपाईंहरुको देसमा किन केटीहरुले अनुहार छोप्छन त ? त्यो साथीको जवाफ थियो हाम्रो धर्म अनुसार केटी भनेको सम्पती हो त्यसैले उनीहरुलाई अरुले आँखा नलगाओस दुस्मनले नखोसियोस भनेर छोपिन्छ रे । त्यो साथीको कुरा सुनेर मलाई मलाई खाडी मुलुकहरुको युवतीहरुसँग जसरी भए पनि सम्बन्ध बढाउन मन लाग्यो । २००९ मा थाइल्याण्ड घुम्न गएको थिए त्यो बेला थाइल्याण्डको एअरपोर्टमा २ जना बुर्का लगाएको युवतीहरु भेटेको थिए । एअरपोर्टको प्रतिक्षालयको बेन्चमा त्यी युबतीहरुलाई बोल्ने मनसायले सँगै बस्न मात्र के लागेको थिए । एकब्यक्ती आएर मलाई त्यो केटीहरुसँग नबस्न र अर्कै बेन्चमा बस्न जाउ भनेर गाली पो गर्न थाल्यो । म त दङ परे । मेरो ब्यापारको सिलसिलामा म बिभिन्न देसहरुमा जाने क्रममा मैले खाडी मुलुकको एउटा कुतनितिज्ञसँग भेतघात भएको थियो । उहासँग मैले अलीकती घनिष्टा बढाएर गफगर्ने मौका पाएको थिए । उनीहरुको देसमा पासपोर्ट दिने निकायको सरकारी कर्मचारीले आफ्नो देसको युवतीलाई पासपोर्ट दिन बिभिन्न प्रश्नहरु सोधेर अनुहार हेरेर राम्री भयो भने,आफ्नो देसको मोडल ,नारी कलाकारहरुलाई पासपोर्ट नै दिदैन रे । मैले किन ?भनेर सोधेको प्रश्नमा उहाले भन्नु भयो । त्यी मुलुकका महिलाहरु पुरुष भन्दा अलिकती उताउलो हुने भएकोले बिदेश पलायन भयो भने बिदेस कै केटासँग बिहेगर्ने वा बिदेशीसँग यौनसंपर्क हुने सम्भावना भएकोले राज्यले नै नियन्त्रणगर्न यस्तो निती गरेको रे ।
नेपालमा पनि अविवाहित महिला वा बैदेसिक रोजगारी जाने हरुको लागि राहदानी दिनु अगाडि कम्तीमा १ हप्ता नेपाली महिलाको निकटको परिवार सहित जानकारी मुलक कार्यक्रम राखी उतिर्ण भएका र परिवारको रोहवरमा मात्र राहदानी उपलब्ध गर्ने निती ल्याएमा यस्ता घटनाहरु कम हुने छ कि ? नेपालमै यौनब्यवसायमा लागेका केटीहरुको चेतना भईसकेको अवस्थामा बैदेशिक रोजगारमा जाने नेपाली युवतीहरुको चेतना किन नआएको होला ?
नेपालको सन्दर्भमा नेपालीहरु बिना मेहनत धनी बन्ने महत्वकांक्षी सोच र स्वदेसमा कुनै कामगर्न आनकानीगर्ने र बेरोजगारी , आफु जाने देसको बारेमा सस्कृती , सन्स्कारको ज्ञान नलीकन दलालहरुको रे को भरमा कुरा सुनेर बिदेश जानु नै यस्ता घटनाको मुख्य कारण हुन । हामी सबै नेपाली एउटै परिवार सम्झेर कसैले कसैलाई बिदेश पठाउदा होस् वा स्वदेस मै केही सहयोग गर्दाहोस् । आफुले आफ्नो परिवारको एक सदस्यको मध्यस्कर्ता गर्दै छु भन्ने सोच दलालहरुमा आउन जरुरी छ ।

फेरी नेपाल सम्बत

हाम्रो देस नेपाल साचैकै रमाइलो छ । दु:खम सुखम यो बर्ष पनि महानचाड दसैं आईपुगेको छ । अरु अरु बर्ष भन्दा यो बर्ष समाचारहरुमा महगी नियन्त्रण तथा स्वस्थ खानपिन र सुद्ध मासुबारेमा बिभिन्न संचार माध्यमहरुबाट चेतना मुलक खबरहरु प्रसारणमा आएको छ । सरकार पनि जनताको स्वास्थको लागि केही सचेतक गराएको भान हुन्छ । यो बर्ष पनि गएका बर्षहरुमा जस्तो लुतपातको समाचारहरु भने नआएको होइन । दसैं लगतै तिहार आईपुग्छ अनी समाचार र छापाहरुमा सुरु हुन्छ बिषय नेपाल सम्बतको । आज भन्दा १ दशक भन्दा पनि बढी भईसक्यो जहिले पनि तिहार आउछ अनी नेताहरुको मुखमा झुन्दिन्छ नेपाल सम्बतलाई राष्ट्रिय सम्बत भनेर मान्यता दिनुपर्छ भन्दै मनपरी भाषण ठोक्दै हिद्छ । यो समाचार अङ्रेजी सस्करणमा पनि छापीने भएकोले नेपालमा रहेका बिदेशी कुटनितिक नियोगका ब्यक्तीहरु पनि बहुत चासोका साथ दस बर्ष अगाडि देखी सुनी रहेको कुरा हो । के नेताहरुले नेवार समुदायलाई मख्ख पार्नको लागि मात्र तिहार आयो कि नेपाल सम्बतलाई राष्ट्रिय सम्बत बनाउने कुरा निकाल्ने हो ।

कामदार जापान पठाउन नसक्ने म्यानपावर एजेन्सी रद्द हुने

विज्ञान अधिकारी, काठमाडौं, असोज १४-जापानमा प्रशिक्षार्थी कामदारको माग ल्याउन नसकेका अधिकांस म्यानपावर कम्पनीको अनुमति रद्द हुने भएको छ।

अनुमति पाएका एक सय ७१ कम्पनीमध्ये १२ ले मात्र कामदारको माग ल्याएकाले बाँकीको अनुमति रद्द हुने भएको हो। श्रम तथा यातायात मन्त्रालयले यससम्बन्धि जारी निर्देशिकामा एक वर्षमा कामदारको माग नल्याउने कम्पनी खारेज हुने प्रावधान छ। अनुमति दिएको १० महिना पुगिसकेको छ।

'अहिलेसम्म १२ म्यानपावर कम्पनीले मात्र कामदारको माग ल्याएका छन्,' वैदेशिक रोजगार विभागका निर्देशक काशिनाथ मरासिनीले नागरिकसँग भने' एक वर्षभित्रमा कामदार नल्याए अनुमति रद्ध हुनेछ।'

विभागका अनुसार यी कम्पनीले ३ सय ११ कामदारको माग ल्याएका छन्। कामदारको माग ल्याएकामध्ये अहिलेसम्म सात जना मात्र जापान गएका छन्। सबैभन्दा पहिला कामदारको माग ल्याएको सिद्धार्थ बुद्ध ओभरसिजले सात कामदार पठाएको हो।
नेपाल वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका महासचिव कुमुद खनालले जापान कामदार पठाउने प्रक्रिया लामो भएकोले धेरै कामदार जान नसकेको बताए।

'कामदारको माग ल्याउनदेखि पठाउनसम्म ६ महिनाको अवधि लाग्छ। त्यसैले कामदारको माग आएपनि कम मात्र गएका हुन्,' उनले भने, 'सही कामदारलाई मात्र लैजाने भएकोले लामो प्रक्रिया लाग्नु स्वभाविक हो।'

खनालका अनुसार जापान जानको लागि योग्य कामदार नपाउँदा धेरै समय लाग्ने गरेको छ। आर्कषक तलब सुविधा भएपनि कडा प्रावधान र जापानी भाषा जानेका योग्य कामदारको अभाव छ। म्यानपावरले ल्याएको मागमा अधिकांश कृषि क्षेत्रको रहेको छ भने मासिक प्रशिक्षार्थीको रुपमा १ लाखसम्म तलब पाउँछन्।

'योग्य कामदार पाउनै मुस्किल भएको छ,' उनले भने, 'जापानी भाषामा ज्ञान भएको र जापान गएपछि काम गर्नसक्ने व्यक्ति आवश्यक हुन्छ।' उनको कम्पनी फ्युजन इन्टरनेशनलले २६ जनाको कामदारको माग आएकोमा २४ कामदार मात्र छनौट भए।
'कामदारको माग भएको सूचना आएपछि एक सय जना अन्तर्वार्ताको लागि आएका थिए,' उनले भने, 'तर योग्य कामदार पाउनै नसकेर २४ जना मात्र छनौट भए।'

निर्देशिकामा प्रशिक्षार्थी कामदार पठाउन उद्योग प्रतिष्ठानमा दुई वर्षदेखि कार्यरत हुनुपर्ने, दुई वर्ष कार्यरत रहेको प्रमाणित सरकार वा व्यवसायी संस्थाबाट गराउनुपर्ने, जापानी भाषा तथा संस्कृतिका सम्वन्धमा न्यूनतम जानकारी हुनुपर्ने निर्देशिकामा छ।

प्रशिक्षार्थी कामदारमा जानेले तालिम अवधि सकिएपछि अनिवार्य रुपमा नेपाल फर्किने प्रतिवद्धता(कबुलियत) कामदार पठाउने संस्थामा गर्नुपर्ने प्रावधान छ।

'कामदार पठाउँदा सचेत नभएमा कम्पनीनै कालोसुचीमा पर्नसक्छ,' उनले भने, 'त्यसैले यस्ता प्रक्रियाहरुले समेत कामदार पठाउन लामो समय लागेको हो।'

खनालका अनुसार खाडी मुलुकमा कामदार पठाएका म्यानपावरका लागि राम्रो गन्तब्य भने होइन। खाडी मुलुकमा सजिलै कामदार पठाएका म्यानपावर कम्पनीका लागि जापान झझन्टिलो छ। सन् २००३मा सरकार र जापान बीच प्रशिक्षार्थी कामदार पठाउने सहमति भएको थियो। सरकारले प्रशिक्षार्थी कामदार पठाउन नेपाल उद्योग बाणिज्य महासंघलाई अनुमति दिएको थियो। तर महासंघले सन् २००९ पछि कामदार पठाएको थियो। महासंघले अहिलेसम्म २० कामदार समेत जापान पठाउन सकेको छैन।

पचास हजार शुल्क कम
प्रशिक्षार्थी कामदार जान पचास हजार भन्दा बढी शुल्क लिन नपाउने प्रावधान लागु गर्न कठिन भएको व्यवसायीहरु बताउँछन्। निर्देशिकामा जापान इन्टरनेशनल ट्रेनिङ कोअपरेशन(जिट्को) मार्फत जापान कामदार पठाउन प्रवर्द्धन खर्च वापत म्यानपावर कम्पनीले यो रकम लिन पाउने प्रावधान राखेको छ।

'यो शुल्कमा कामदार पठाउन सकिने अवस्था छैन,' खनालले भने, 'सीमा भित्र बस्ने म्यानपावर कम्पनी धेरै कम छन्।' यो भन्दा बढी शुल्क लिने र दिने दुबैलाई कारवाही गर्ने उल्लेख छ। यो खर्चमा जापानी पक्षले तोके बमोजिम कामदारको स्वास्थ्य परीक्षण, पूर्व प्रस्थान भाषा संस्कृत सम्वन्धि शुल्क कामदारको अनुगमन बजार व्यवस्थापन खर्च समावेश छन्। यसमा टिकट खर्च र भिसा शुल्क जोडिएको छैन।

यस्तो पनि पत्रकारिता ?

नेपालमा बहुदल आएपछी धेरै पत्र पत्रीकाहरु निस्कन थाले । चलचित्र सम्बन्धी पत्रीका ,अर्थ सम्बन्धी ,राजनैतीक खबर ,बैदेशिक रोजगार सम्बन्धी पत्रीका बिभिन्न पत्रीकाहरु छन नेपालमा । बागबजारमा दिउसो गयो भने २ पेजको पत्रपत्रीका बोकेर चिच्याउदै हिंडेको हकरहरु पनि देखिन्छ । गाडीमा हिदडा साना केटाकेटीहरु पनि अंकल एउटा पत्रीका किनेर सहयोग गर्नुस् भनेर झ्यालबाट बेच्न आउछन । हुन त नेपालमा राष्ट्रिय स्तरको राम्रा र निस्पक्ष र विश्वाशिलो पत्रीकाहरु नभएका होइन । नेपाली समाजमा केही पत्रीका यस्तो देखिन्छ कि समाजमा बिकृती फैलाउने र ब्यक्तिगत रिसइबी र मानहानीको प्रबाह नै नगरि समाचार प्रकाशन गर्ने प्रकाशकहरु छन । एउटै ब्यक्तीको २वटा प्रकाशनको पत्रीकाहरु पनि छन । कुनै एउटा अधिकारिक समाचार हुँदैन । अरु पत्रीकामा छापिएका लेख ,समाचार ,हुबहु सार्ने काम गरिएको छ । कुनै ब्यक्तीलाई गाली र बेइजत गर्नु पर्‍यो भने त्यस्तो सानो सानो पत्रीकाहरु प्रकाशन गर्ने ब्यक्तीहरुलाई सानो बिज्ञापन दियो भने जस्तो ब्यक्तित्वलाई पनि गाली र बदनाम गर्ने कुरा लेख्न पछी पर्दैन त्यस्ता पत्रकारहरु । पत्रकारको ओट लगाएर ब्ल्याकमेलिङ गरेर पैसा कमाउन पल्केका पत्रकारहरुको कारण पत्रकारहरुको बेइजत भएको छ । कलम कती खतरनाक हात्तीयार हो भन्ने कलम चलाऊने पत्रकार स्वयम ज्ञान नभएपछी पत्रकारहरुले आफ्नै ज्यान फालिएका घटनाहरु पनि छन । सानो सानो प्रलोभनमा परेर पत्रकारले कलम जस्तो सम्बेदनशिल हात्तीयार आफ्नो ज्यानलाई जोखिममा राखेर चलाऊन पछी पर्दैन । नेपाल पत्रकार महासँघ र नेपाल सरकारले संयुक्त पहल गरी यस्ता बिकृती फैलाउने पत्रपत्रीकाहरुलाई कार्वाही गर्नु पर्दछ ।


जापानको राष्ट्रिय गीत सुन्नुहोस् ।


ネパールの新国歌

ネパールの国歌の日本語訳文

幾百という花からなる我々は一つの花環、ネパールの民
主権をもちメチからマハカリまで広まりある

豊かなる自然の遺産に満ちあふれ
勇者の流した血により、克ち得た自由と確固

見識の地、平和の地、タライ平原、山間地、ヒマラヤ
分かつことのできない、我らが愛しの祖国ネパール

多種多様なる民族、言語、宗教、文化の宝庫
いや進む我らが国家、ネパール万歳

पैसा नभएको केटा र रुप नभएको केटी काम छैन ।

[टिभीको हिट गीत]अखण्ड भण्डारी
यो लेख कान्तीपुर अनलाईनबाट लिएको हो ।

'तपाईंको फिल्मको गीत त टिभीहरूमा खुब बज्छ नि ?' प्रदर्शोन्मुख एक चलचित्रका निर्मातालाई मैले सोधें ।
'त्यो गीत होइन, पैसा बजेको हो !', हाँस्दै उसले भन्यो, 'बिहान मेरो गोजीमा एक लाख १६ हजार थियो, अहिले एक हजार मात्र बाँकी छ !'

'अरू के गर्नुभयो त ?', मैले जिज्ञासा राखें ।'सबै बाँडेँ', उसले सिधै भन्यो ।

'कसलाई ?', मलाई थप खुल्दुली लाग्यो ।
'टेलिभिजनका कार्यक्रम चलाउनेहरूलाई', उसले प्रस्टै पार्‍यो । 'विज्ञापन दिनुभयो होला नि ?', मैले अझै जान्न चाहेँ ।

'एक लाख १५ हजारमध्ये एक रुपैयाँको पनि बिल आएन', उसको उत्तर थियो, 'केको विज्ञापन हुनु ?'

उसको कुराले मलाई पुरानो एउटा घटना याद आयो । केही वर्षअघि मेरो एउटा साथी सरकारी टेलिभिजनमा मनोरञ्जनसम्बन्धी कार्यक्रम चलाउँथ्यो । नयाँ एल्बम निकालेको एउटा भाइले उसको कार्यक्रममा आफ्नो गीत बजाउने रहर देखायो । बुझ्न जाऊँ भनी करकर गर्‍यो । मैले उसलाई लिएर गएँ ।

'उहाँले भनेकाले तपाईंलाई विशेष छुट', त्यो साथीले मलाई देखाउँदै भाइलाई भन्यो, 'एकपटक गीत बजाएको तीन हजार मात्र दिए हुन्छ, अरूलाई पाँच हजार लिन्थेँ ।' उसको कार्यक्रममा दर्शकले मन पराएका भन्दै 'टप थ्री' गीत पनि बज्थे । उसले थप्यो, 'टप थ्रीमा पार्ने हो भने थ्रीको ५ हजार, टुको ८ हजार र वानको १५ हजार मात्र !'

'टप थ्री त दर्शकले मन पराएका आधारमा छानिने होइनन् र ?', मैले सोधें ।

'त्यसो गर्न थाल्यो भने जोगी भएर हिँडे हुन्छ !' उसले नधकाई भन्यो, 'त्यो त भन्ने पो त । कसैले पनि त्यस्तो गर्दैन । बरु यसरी बुझ्नुस् 'हाम्रो लोकपि्रय कार्यक्रममा बजाएपछि त्यो गाना पक्कै नम्बर वान हुन्छ !'

दाइको साथी भनेर पछि लागेको भाइ जिल्ल पर्‍यो ।

'कुनमा राखौं ?' बजारको किनुवा बिल अगाडि तेस्र्याएर त्यो साथी लेख्न ठिक्क पर्‍यो, 'नम्बर वान सधैं प्याक हुन्छ, भाग्यले यसपालि तपाईंलाई खाली रहेछ । ढिलो गर्नुभयो भने त्यो पनि उम्किन्छ, बरु बुक गरिहाल्ने कि ?'

भाइले मतिर हेर्‍यो । 'क्यासेट कम्पनीसँग सल्लाह गरेर आउँला', हामी फुत्कियौं । साथी भनेर गएको त डाँकाको अखडामा पुगेजस्तो लाग्यो ।

---------------------------------------

'अनि, भटमास छरेजसरी किन पैसा बाँड्दै हिँड्नुहुन्छ त ?', त्यो चलचित्रनिर्मातालाई मैले सोधें ।

'नदिएर के गर्नु ?' उसले बाध्यता सुनायो, 'फेरि अन्ठसन्ठ

रिपोर्ट बनाएर मार्केटै झिरिप् पारिदिन्छन् । बरु ८-१० हजार

फालिदिए, ढुक्क !'

------------------------------------------

विदेश बस्ने मेरो एउटा साथी केही महिनाअघि नेपाल आएको थियो । टेलिभिजनको अर्को सञ्चालक मित्रले एकाबिहानै फोन गर्‍यो । 'लौ न त्यो मान्छेलाई भेट्टाइदिनुपर्‍यो,' उसले भन्यो, 'उसको इन्टरभ्यु मेरो कार्यक्रममा धेरै राम्रो हुन्छ ।'

मैले त्यो साथीलाई सम्पर्क गरेर सोधें, 'तपाईं टेलिभिजनको एउटा कार्यक्रममा अन्तरवार्ता दिने हो ?'

ऊ तयार भयो । टेलिभिजनमा उसको अन्तरवार्ता बज्यो । ऊ विदेश फर्कियो । त्यसको केही दिनपछि कार्यक्रम सञ्चालकले इमेलमा लेखेछ, 'तपाईंको अन्तरवार्ता लिने क्रममा क्यामेरा, क्यामेराम्यान, लाइट, स्टुडियो आदिलाई तिर्दा २० हजार रुपैयाँ खर्च भएको छ, कृपया तलको खातानम्बरमा उपलब्ध गराइदिनुभए आभारी हुने थिएँ ।'

खातामा २० हजार रुपैयाँ बराबरको विदेशी मुद्रा हालिसकेपछि उसले मलाई फोन गर्‍यो, 'हाम्रो देशको चलन साह्रै नराम्रो लाग्यो । आइन्दा मलाई अन्तरवार्ता लिने मान्छे नभेटाइदिनुहोला ।'

'किन, के भयो र ?' मैले सोधें । उसले घटनाविवरण सुनायो । मलाई पो साह्रै लाज लाग्यो ।

-------------------------------------------

नेपालमा एकपछि अर्को गर्दै टेलिभिजन खुलेपछि मनोरञ्जन क्षेत्रका स्रष्टाहरू खुसी भएका थिए, यसकारण कि उनीहरूका सिर्जना बज्ने ठाउँ छानीछानी भए । अहिले उनीहरू भन्छन्, 'टिभीमा नदेखाए एल्बम बिक्दैन, देखाउन पैसा नभई हुँदैन ।' उनीहरूलाई पैसा तिराउने अर्को ठाउँ छ- म्युजिक भिडियो । अधिकांश टिभीका धेरैजसो मनोरञ्जन कार्यक्रम सञ्चालक म्युजिक भिडियो निर्देशक बनेका छन् । ती कार्यक्रममा बजाउन उनीहरूलाई नै म्युजिक भिडियो बनाउन दिनुपर्ने बाध्यता बढेको गीतसंगीतकर्मीको गुनासो छ ।

'त्यही कारण जति रेट भने पनि तिर्न बाध्य छौं', एक पुराना संगीतकर्मी भन्छन्, 'त्यो फेरि अरूले बजाइदिँदैनन्, जताबाट पनि समस्यै समस्या ! कुन कार्यक्रम सबैभन्दा लोकपि्रय छ, त्यसमा बजे पुग्छ भन्ने ठानेर लगानी गर्नुपर्ने अवस्था छ ।' समय यस्तो आएको छ- पैसा पेल्न नसक्ने जति गतिलो वा पुरानो संगीतकर्मी किन नहोस्, पाखै लाग्छ । पैसा खोलो बगाउने नम्बर वान र हिट् हुन्छ ।

यसको आशय सबै टिभीका सबै कार्यक्रम यस्ता छन् भन्ने होइन । टेलिभिजन व्यवस्थापनको दोष पनि होइन यो, व्यक्तिविशेषको हो । कतिले त टिभीमा समय किनी यस्तो च्याँखे थापेका छन् । कति कार्यक्रम 'मुर्गा' खोज्नै उत्पादन गरिएका छन् । यसले मिडिया र सञ्चारकर्मीको बदनाम भइरहको छ । त्यसैले जजसले यस्तो खेतीपाती गरिरहेका छन्, उनीहरूलाई मेरो आग्रह छ कि विज्ञापन दिनुस् वा प्रायोजित भन्नुस्, पैसाको भरमा सिर्जनाको स्तर तलमाथि नगरिदिनुस् ।

२१ सताब्द्वीका साहित्यकार,कलाकार , मोडेलहरुको लागि किन फजुल पैसा खर्च गर्ने त । सुन्न लायकको, हेर्न लायकको फिल्म बनाए पो निर्माता , पैसाको बल मै निर्माता , यौबनको लिलाम गरेर हिरोइन बन्ने भए पछि जो सुकै ले पनि आफ्नो आफ्नो कार्यक्षेत्रबाट फाइदा त उठाइहाल्छ । बिदेसमा बस्ने फताहाको के को अन्तर्वार्ता हो नी ।

ポカラで双子同士の結婚

2010年5月25日

同じ顔、身長、また言動も同じ。結婚式場の二組を見る人たちだけではなく結婚相手同士でも自分の相手どっちなのかわからないほど瓜二つの結婚でした。たまに弟の方がお姉さんと並びに行ったり、たまに妹の方がお兄さんと一緒にかけに行ったりして見ている人たちに間にも大笑いでした。皆さんが言うにはこのような結婚は聞いたことも見たこともないと言う。
双子の新郎と双子の花嫁の結婚は日曜日に式をあげました。29歳の男性双子は15分だけの生まれ違いで、一人はポカラ技術学校の先生をしており、一人は地元の金融機関に就職している。花嫁側は二人ともポカラの病院で看護婦として働いている。彼らは親戚の人の紹介で見合い結婚しているのだ。

花嫁兄弟はネパール政府が行う、高校卒業試験に同じ点数で合格している。趣味や行動も似ている。

新郎らは一人は右側の頬に黒子があり、花嫁は一人は左側の頬に黒子がある。お姉さんの花嫁は自分の相手の左側の黒子を見、新郎は自分の花嫁さんの右側の黒子を見て相手を見分けることができる。

無期限のゼネスト

ネパール制憲議会の最大野党、ネパール共産党毛沢東主義派が１日、首相のネパール氏の辞任などを求め、カトマンズで約５０万人のデモを行った。王制廃止後の反政府抗議活動としては最大規模。首相は同日、辞任の意思がないことを表明、毛派は２日から全土で無期限のゼネストを決行する構えだ。

　ネパールでは２００８年の王制廃止後、新政府が２年以内に憲法を公布することを決定した。今月２８日が期限だが、連邦共和制の枠組みや毛派元兵士の軍への統合問題で与野党の対立が続いており、実現は絶望的な情勢となっている。

　政府側に要求の受け入れを迫る毛派は、ネパール全土の党員らを招集し、１日午前、赤シャツを着た党員らによるデモ集会をカトマンズ中心部で決行した。

　２日以降、全国規模のストライキが実施されれば、主要道路は封鎖され、交通機能がまひするほか、ほとんどの商店やオフィスの営業が中止される見通しだ。毛派は「平和的なデモ」としているものの、一部過激派から火炎瓶や手榴（しゅりゅう）弾が押収されている。対立が深まれば、毛派と警察など治安部隊が衝突する可能性もある。

世界最高峰での挙式も、ネパールの旅行代理店が同性愛者誘致

［カトマンズ　２２日　ロイター］　ネパールの旅行代理店が、象の背中に乗る結婚式や世界最高峰エベレスト（チョモランマ）での挙式を、同性愛者の観光客向けに提案している。

　旅行代理店「ピンクマウンテン」は、ネパールの同性愛者の男性３人が設立。そのうちの１人は、同国の議会で唯一同性愛者であることを公表しているスニル・バブ・パント議員だ。

　パント氏は、内戦後の復興の過程にある同国に、裕福な同性愛者の観光客を誘致したいとの考えを示し、「ネパールには同性愛者に対する差別がなく、急流下りやトレッキング、登山などのアドベンチャースポーツを楽しんでもらえる」と話した。

　ネパールでは同性愛は今もタブー視されているものの、２年前には同性愛者に平等な権利を保障する法律を作るよう最高裁が政府に命じるなど、過去数年で同性愛者に対し好意的な国へと変わってきている。

身長56センチ、ネパールの18歳がギネス目指す。
［カトマンズ　２１日　ロイター］　身長５６センチというネパールのカジェンドラ・タパ・マガルさん（１８）が２１日、カトマンズで開かれたメディ ア会見に両親とともに姿を現した。

　マガルさんの家族は、マガルさんが１８歳にして世界で最も背の低い男性だと主張。ギネス記録への掲載を求めて欧州を旅する予定。

ネパールの「生き神」、引退後の夢は「銀行で働くこと」

［パタン（ネパール）　７日　ロイター］　ネパールの首都カトマンズ南郊にあるパタンで６日、生き神「クマリ」としてあがめられているチャニラ・バ ジュラチャルヤさん（１５）の姿を撮影した。

　思春期を迎え、９年にわたって務めてきたクマリを引退するバジュラチャルヤさんは、引退後の夢について「経済や会計を学んで、銀行業界で 働きたい」とコメント。

　クマリは学校へ通えないため、居住する寺で家庭教師に学び、先週クマリとしては初めて学業認定試験も受験。「クマリとしての生活は楽しん だ」としながらも、引退後の将来にも希望を膨らませていた。

जरिवाना हो कि चन्दा ।

आजकल काठमाडौंको बाटोमा जताततै सवारी चालक अनुमती पत्र को जाच गरी रहेको हुन्छ । पहिला सवारी चालक अनुमती पत्र माग्छ ट्राफिकले जब सवारी चालक अनुमती पत्र ट्राफिकको हात मा पर्छ त्यस्को लगतै उहाहरुले ब्लु बुक माग्छ । ब्लु बुक कसैले फोटोकोपी गरेर साथमा राखेको हुन्छ कसैले सक्कली ब्लु बुक नै साथमा बोकेको हुन्छ । फोटोकपि गरेको देखायो भने उस्ले सक्कली ब्लु बुक माग्छ । सक्कली ब्लु देखायो भने उहाहरुले चाहिने नचाहिने कुरा गरेर सवारी चालक अनुमती पत्र आफुले राखेर चिट काट्न हतार गर्छ । उहाहरुलाई मतलब छैन चालकलाई अफिस जान ढिलो हुन्छ । सवारी चालक अनुमती पत्र लिन जान दोहरो समयको नाश हुन्छ भन्ने कुरा उहाहरु सम्झनु हुन्छ सबै मान्छेको काम ट्राफिक कै जस्तै बाटोमा घाम टापेर तलब पाक्ने । आजकल यस्तै चेकिङमा एउटै ब्यक्ती महिनामा ३ ,४ पटक सम्म पर्ने हुन्छ । उहाहरुको जरिवाना १०० रुपैयाँ देखी ३०० रुपैयाँ सम्म लिन्ने गर्दो रहेछ । यसरी महिनामा ४ पटक पर्‍यो भन्ने ४०० रुपैयाँ देखी १२०० रुपैयाँ एकजना नेपाली नागरिकको फजुल खर्च भयो कि भएन अनी जागिरदारहरुले यसरी ट्राफिकलाई जरिवाना तिर्दा तिर्दा आफ्नो तलबको २५ % फजुल खर्च गरे पछी जागिरदारहरुले आफु काम गर्ने ठाउँमा कमिसन ,घुस खानु पर्‍यो कि परेन ? के सरकार कुनै निकायलाई अख्तीयारी दिने बेला सोच्नु पर्ने होइन । ब्लु बुक के ट्राफिकलाई जाच गर्ने अधिकार छ त ? यदी भए पनि ब्लु बुक छ छैन बाटोमा माग्ने हो त ? मैले एकजना ट्राफिकलाई यि कुरा गुनासो राख्दा उहा भन्नु हुन्छ । यो नेपाल हो । किन आखिरी राज्यबाट यसरी सर्वसाधारणलाई दु:ख दिने काम गर्छ । सवारी साधनबाट राजस्व उठाउने हो भने सम्बन्धित सवारी साधनको धनीलाई पत्राचार गरेर बिभागमा बोलाएर नबिकरण वा जाचपासको विवरण माग्नुस् न । बाटो बाटो शिवरात्रीमा बच्चाहरुले बाटो छेकेर पैसा मागे जस्तो किन सर्वसाधारण लाई दु:ख दिनु पर्‍यो । काठमाडौंको बाटो एउटै चोकमा ५ ,६ जना ट्राफिक बसेकोले जाम हुने गर्छ । उनीहरु प्रतिस्पर्धा गरेर अनुमती पत्र सर्वसाधारणबाट सँकलनगरि जरिवानाको नाममा चन्दा सँकलन गरिरहेको भान हुन्छ । सरकारको यस्तो अन्याय जनता सधैं सहेर बस्ने । अब सबैले यस्तो जनता ठग्ने सैलीको सरकारको नितीलाई बिरोध गर्नै पर्छ ।

राज्यबाट नै बिहे रोक्का ।

२०१० मार्च २० गते को कोरियाको एक समाचारको अनुसार कोरियन पुरुष नागरिक र कम्बोजियाको महिला बिच हुने अन्तरराष्ट्रिय विवाह कम्बोजिया सरकारले केही समयको लागि रोक लगाएको छ । समाचारका अनुसार प्रत्येक बर्ष यसरी हुने विवाहमा बिहेको लागि मुख हेर्ने बहनामा कम्बोजियाका युवतीहरुलाई सामुहिक जम्मा गरी कोरियन नागरिकहरुलाई यौन इछ्या पुरा गराउदै मोटो रकम असुलेको खबर प्राप्त भएको छ । घटनाको अनुसार एकजना कोरियन नागरिकलाई बिहेको लागि मुख देखाउन भनी २५ जना कम्बोजियन युबती भेला गराइ कोरियन नागरिकसँग बिहे गर्न लालित त्यी युबतीहरुबाट र कोरियन पुरुषसँग पनि मोटो रकम लिएको खुलासा भए पछी कोलम्बियाको दलाली कम्पनीलाई कितान गरी जाहेरी परेको थियो । यसरी गरिने विवाहमा ६० प्रतिसत युबतीहरु आर्थिक ठगी तथा यौन शोषणको शिकार हुँदै आएको छ भने कोलम्बिया अबस्थित कोरिया राजदुताबासले यसरी विवाहगर्नेहरुलाई कानुनी प्रकृया सम्बन्धी परामर्श पनि बन्द गरिएको छ । कोलम्बियामा रहेको अन्तरराष्ट्रिय विवाह परामर्श कार्यालयमा कोलम्बिया सरकारको सरोकार निकायले छापा मारे पछी यो घटना को खुलासा भएको हो । यौनको लागि कोरियनहरु विवाहको लागि बिभिन्न देसका दलाल कार्यालयमा संपर्क गरी यस्तो अपराधमा संगलन हुँदै आएको छ । थाइ , भेटनाम ,कम्बोजिया ,फिलिपिन ,नेपाल लगायतका देसमा यस्ता घटनाहरु ब्यापक भईरहेको अनुमान गरिएको छ ।
इ पि एस प्रणाली लागु भए पछि नेपालमा पनी कोरियन नागरिकसंग बिहेगर्न लालियत नेपाली युबतीहरु पनी ठगीमा पर्ने, बिहे गरेर कोरियामा पुगे पछि अलपत्र पर्ने घटनाहरु पाएको छ ।

हल्लाको खेती

आजकल जापान पठाउने बारे बिभिन्न पत्रपत्रीकाहरुमा दैनिक जस्तो समाचार आउने गरेको छ । धरी जापानजान ५० हजार रुपैयाँमात्र लाग्ने त कहिले जापानिभाषा सिक्न सात हजार मात्र लिन पाउने कुरा । कहिले फलानो कम्पनीले डिमाण्ड ल्यायो भन्ने समाचार हुन्छ । के नेपालका पत्रपत्रीकाहरु यस्तै समाचारहरु अन्धाधुन्ध छाप्ने मात्र काम हो । म जापानमा नेपालीहरुको बजार खोजेर भर्खरै मात्र नेपाल फर्केको छु । जुन कम्पनीमा गए पनि योजना पत्र ल्याउनुस् हामी बिचार गर्छु मात्र भन्नु भयो । नेपाल सरकारले यस् प्रणालीलाई कामभन्दा हल्ला बढी गरियो भन्ने धेरै नेपालीहरु ठगिने छन । शुल्क जापानि भाषा जापानमा नेपाली कामदारलिने निस्चित भएपछी जहाँ सिके पनि हुन्छ । जापानको कम्पनीले तिर्ने हुँदा कम्पनीले निर्धारण गरे बमोजिमको भाषा सिकाएर कम्पनीसँगै शुल्क माग्ने हो । ५ जना नेपाली लिनको लागि हजारौ खर्च गरेर किन बिज्ञापन गर्नु पर्‍यो । हामीले राम्रो योजना पत्र तयार गरेर बजार खोजे जापानमा जती पनि अबसर छ । एक त जिट्कोले निगरानी गरेको छ । अर्को नेपालमा झिनामसिना कुरा पनि पत्रपत्रीकामा ठुल्ठुला समाचार बनाइदिने गर्दा सोझासिधा नेपालीहरु ठगिने समस्या सिर्जना हुने सम्भाबना छ । जे कुरामा पनि दबाब जापान सरकारले नेपालीहरुलाई जापानि भाषा सिक्न र कहाँ सिक्ने भन्ने कुरा केही किटान त गरेको छैन नि । जाल्टानले भाषा सिकाउदैमा कामदार योग्य हुने हो र । म जापानि भाषा सिकेर १९ बर्ष भइसक्यो मैले जापानमा काम गरेको अनुभव पनि छ । जापानको व्याबहारिक शिक्षा र मिठो बोल्न सिकाउने प्रशिक्षक, के जाल्तानमा मात्र सिमित छन त । जे काममा पनि तगारो लगाएर एकछिनको काम बर्षौको समय खेर फाल्ने नेपाली प्रबितीले नेपाली युवाहरुको समयको बर्बाद गराइदिएको छ । जापानमा जस्ले पठाए पनि नेपाली जाने हो । जापानको कम्पनीको विश्वासिलो संस्थामा जापानि भाषा सिकाउने हो ।जापानि भाषा सिकाउने नाममा नेपालीहरु ठगिने कृयाकलाप जापान सरकारको सरोकार निकाय दु:ख मानीरहेको छ । यो भन्दा पहिला इपिएसमा हजारौ नेपालीहरुको बर्षौको समय र करोडौ आर्थिक क्षेती भएको घटनालाई सरकारले स्मरण गर्नु पर्ने होइन र । नेपालका युवा शक्तीहरुलाई दुरुपयोग गराउने खालको भ्रम फैलाउनु भएन ।
नेपालको ठगी घटना बिस्पोट भएर त्यस्को धुवा जापानको सम्बन्धित निकायमा पुग्यो भने नेपाली युवायुवतीहरुको लागि खोलेको यो ढोका सधैंको लागि बन्द हुने सम्भावना छ । म पुन एकपटक जापानमा तालिम मा जाने युवा युवतीहरुलाई अनुरोध गर्छु जापानजान म्यानपावर होइन आफ्नो गाउमा जिल्लामा फर्केर काममा लाग्नुस् । अबसरले तपाईंहरुलाई पर्खिरहेको हुन्छ । आफ्नो योजना बनाउनुस् विश्वासिलो म्यानपावरमा संपर्क गर्नुस् । यो तथ्य कुरालाई विश्वाश गर्नुस् ।

जापान सरकारको सोचाइ ।
१. आर्थिक सहयोग गर्दा नेताले खाइदिने नेपाली जनताले केही नपाउने भएकोले सिप दिनु नै नेपाललाई जनस्तरबाट बिकास गर्दै लान सकिने ।
२. नेपाली युवायुवतीहरुले जापान बाट राम्रो सस्कार र जापानि भाषाको माध्यमबाट जापानको बिकास कसरी भयो भनी जापानको अगुवाहरुबाट ज्ञानगुणका कुराहरु सिक्न सकिने । नेपाली युवाहरुलाई सिप सिकाएर अर्को पुस्तालाई सिप दिलाउदै जाने । यसरी संसारका सबै राष्ट्रहरु आत्मनिर्भर भए पछी मानब जीवनमा कसैले कसैको दु:ख हेर्न नपर्ने गरी नेपालको सामाजिक बातावारण तयार पर्ने ।
३ .नेपाल र जापान को सम्बन्ध अझ प्रगाद बनाउने रहेको छ ।


नेपाल पत्रकार संघलाई अनुरोध तपाईंहरु यसरी सानो सानो स्वार्थको लागि निराधार र झुठा भ्रम फैलाउने समाचार नलेखन अनुरोध गर्दछु । सर्बसाधारणहरुलाई जानकारी मुलक ,ज्ञानबर्दक र सन्देस मुलक समाचार लेखनुस् । आफ्नो स्वार्थकोलागि समाचारलाई बिज्ञापन जस्तो नबनाउनुस् ।

जापान जानको लागि !

नेपाल सरकारले जापानको लागि बाटो खुलाइए पछी नेपाली म्यानपावर ब्यबसायीहरु स्तब्ध भएका छन । कुनै म्यानपावरहरु जापानमा बजार खोज्न हिंडेका छन भने कुनै म्यानपावर जापानजाने नेपाली युवा युवतीहरु जम्मा गर्न थालेका छन । तसर्थ जापानमा नेपालीहरुलाई अबसरका लागि कसरी कार्यक्रम अगाडि बढाउने बिषयमा कुनै योजना कसैसँग पनि छैन । बिना कुनै योजना जापानले कुनै पनि बिदेसीहरुलाई लिदैन । बिभिन्न पत्रपत्रीकाहरुमा चहिने नचाहिने खबरहरुको कारण नेपालीहरु काम भन्दा बढी हल्ला गर्ने प्रबित्तीले गर्दा यो अबसर सहज रुपले अघी बढाउन कठिनाई नै पर्ने सम्भावना छ । जापान सरकारले आगामी जुलाई देखी प्रणालीको नियम परिवर्तन गर्दै छ । त्यस्ले गर्दा जापानमा बिदेशी कामदारहरुलाई अबसर थप्ने छ भने ब्यबसायीहरुले केही अनियमिता गरेको खण्डमा सुरुमा ५ बर्ष सम्म कामदार पठाउन रोक्का गर्ने नियम छ । एउटै कसुर दोहोरिएको खण्डमा सधैंको लागी निलम्बन गर्ने प्रबधान छ । यो प्रणालीबाट राष्ट्रहित हुने गरी फाईदा लिनको लागि गाउ , जिल्ला ,अञ्चल ,सिङगो राष्ट्र नै हातमा हात मिलाएर योजना बनाइ अगाडि बढ्न जरुरी छ । नेपाल सरकारले जापानबाट मागपत्र ल्याए पछी पूर्व स्विकृती लिएर राष्ट्रिय दैनिकमा बिज्ञापन दिनु पर्ने नियम राखेको छ उक्त नियमले सर्वसाधारणहरु अझ ठगिने सम्भावना हुन्छ । जापानजान चाहने कुनै पनि उम्मेद्वार जापान सरकारले तोकिए बमोजिमको काम मा लागेको हुनु पर्ने छ । म्यानपावरको ढोका ढोकामा जानु भन्दा आफ्नो काममा लागेर बसेमा जापानमा अबसर पाउने छन । जापान सरकारको सरोकार निकायको होमपेजमा नेपालको बारेमा जापानका कम्पनी सरोकारवालाहरुलाई सार्वजनिक जानकारी गराएको अवस्थामा नेपाली युवायुबतीहरुलाई अबसर दिन चाहने जापानि कम्पनीका सम्बन्धित कर्मचारी पाहुना बनेर उम्मेद्वारको घर वा औद्योगिक प्रतिष्ठानहरु सम्म पुग्न सक्छन । हातमा सिप भएकाहरुलाई जापानिहरुले असाध्यै मनपराउने भएकोले जापान जान चाहने उम्मेद्वारहरुले आफ्नो आफ्नो जिल्ला गाउमा भएका पेसा सिपहरुको बारेमा धेरै भन्दा धेरै प्रचार प्रसारगर्न सकेमा धेरै अबसर पाउने छन ।
http://www.jitco.or.jp/send/teikikyogi_list.php?id=69

भात खाने मुखले जे पनि खान्छ भात नखाने मुखले के खान्छ ? कुरो बुझ्नु तुरुन्तै घरतिर कुदनु ।

तलको समाचार माघ ४ गतेको कान्तिपुर दैनिकमा प्रकाशित समाचारलाई शिर्षक मात्र फेरेर यस ब्लगमा राखेको छु ।
रेमिटान्सले पत्नी खुसी हुँदैनन् !
काठमाडौ, २०६६ माघ ४ -
पति कमाउन विदेश जाने तर यताचाहिं पत्नीले अर्कैसँग बिहे गर्ने प्रवृत्ति बढ्दै गएको छ । साउनयता महानगरको कानुन महाशाखामा दर्ता भएका सम्बन्धविच्छेदका अधिकांश मुद्दामा यस्तै विषयमा दर्ता भएका छन् ।

पत्नीबाट पीडित भई सम्बन्धविच्छेदका लागि दर्ता भएका ३० वटा मुद्दामध्ये अधिकांश वैदेशिक रोजगारसँग जोडिएका छन् । महाशाखाका अनुसार भर्खरै बिहे गरी रोजगारीका लागि जापान बसेका सामाखुसीका एक युवकले १२ वर्षको सम्बन्धपछि रेमिटान्सले जोडेको घरजग्गा मात्रै होइन, पत्नी र छोरो पनि गुमाउनुपर्‍यो । उनीसँग यतिबेला बिहेपछि २/४ पटकमात्रै बसेको सम्झना र केही तस्बिरबाहेक अरू केही रहेन ।

महाशाखाका कानुन अधिकृत वसन्त आचार्यका अनुसार युवकले काठमाडौं पुग्नुभन्दा अघिल्लो दिन फोनबाट मायालु लवजमा एयरपोर्टमा लिन आउने वाचा गरेकी पत्नीले आवारा परिचालन गरी निर्ममतापूर्वक कुटलन् भन्ने कल्पना गरेका थिएनन् । तर यस्तै दुःखदायी घटना भयो । प्रेम सम्बन्धपछि मागीबिहे गरेका उनले पत्नी र उनले परिचालन गरेका कुटाइ खानुपर्‍यो ।

विदेश बसेर दैनिक पत्नीसँगँ मोबाइल र च्याटमार्फत संवाद गरिरहने युवकले यता त पत्नी अर्कै केटासग बिहे गरी बसेको भेटे । सामाखुसीको घरमा जब उनी पुगे त्यहा अर्कै केटो फेला पर्‍यो । टोलका छरछिमेकले वास्तविक पति देखेपछि चकित बने । कुटाइबाट पीडित बनेका उनी अन्तमा दसी जुटाउन लम्जुङको ससुराली पुगी ससुरालाई ल्याए । कन्यादान गरी बिदाइ गरिएकी युवतीका बुबाले सामाखुसीमा छोरीको सम्बन्ध अर्कैसँग देखेर मुर्छा परे । आफ्ना तर्फबाट छोरीसँगको नाता टुटेको घोषणा गरी उनले वास्तविक ज्वाइँसँग माफी मागे ।

महानगरमा मेलमिलाप हुन नसकेपछि यो मुद्दा अन्तमा काठमाडौं अदालतमा सम्बन्धविच्छेदका रूपमा टुंगियो । महाशाखाका अधिकृत शरदबाबु पाण्डेका अनुसार युवकले सामाखुसीको घर छोरा, पत्नी र आफ्नो गरी तीन भागमा बाँडे र अर्को बिहे गरे ।

यो एउटा नमुना घटना हो । बेलायत, अस्ट्रेलियालगायत खाडी मुलुकमा धन कमाउन गएका केही युवकले पनि काठमाडौंमा रहेकी पत्नीले रेमिटान्स सकेर अर्कै युवकसँग सम्बन्ध बाँधेको प्रमाण जुटाई महानगरमा सम्बन्धविच्छेदका लागि मुद्दा दर्ता गराएका छन् । अधिकांश युवकले पत्नीसँग अर्कै पुरुषले अंकमाल गरेका नग्न अवस्थाका तस्बिर र भिडियोसहितका प्रमाण बुझाएका छन् । महानगरमा वाषिर्क सरदर ५० मुद्दा दर्ता हुन्छन् । यसमा पत्नीको आचरणका कारण अलग्गिने पतिको संख्या बढी छ ।

कानुनले महिलालाई पतिसँग सम्बन्धविच्छेद गर्नुपरे सोझै अदालत जाने बाटो खुला गरेको छ तर पुरुषहरूले पत्नीसँग अलग हुनुपरे स्थानीय निकायमा मुद्दा दर्ता गनर्ुपर्छ ।

९ वर्षदेखि महानगरमा पीडित पतिका मुद्दा मेलमिलाप गराउने जिम्मा पाएका कानुन अधिकृत आचार्यका अनुसार पछिल्ला दिनमा पत्नीपीडित पतिको संख्या बढ्दो

छ । 'सुरुका वर्ष पत्नीहरू पीडित देखिन्थे, अहिले पीडित पति बढी छन्,' उनले भने ।

महानगरका कानुनी सल्लाहकारसमेत रहेका आचार्यका अनुसार यस्ता मुद्दामा अधिकांश पत्नीलाई एक्लै छाडेर विदेश भासिएका पति बढी छन् । त्यसैगरी अधिकाशं मुद्दा अन्तरजातीय मागी/प्रेम बिहेमा आधारित छन् । त्यस्तै ९ वर्षअघि सम्बन्धविच्छेद गराउने ज्वाइँ सम्मानपूर्वक अलगिन्थे तर अहिले महानगर मुद्दा दर्ता गराउने 'ज्वाइँसाप' माथि मेलमिलाप केन्द्रभित्रै आक्रमण र दुव्र्यवहार हुन्छ ।

कानुनी अधिकृत आचार्य पति र पत्नीबीच गाँस, बास, कपासबाहेक सहबास पनि अति आवश्यक रहेको बताउँछन् । उनी भन्छन्, 'पति र पत्नीबीच दिनको एकपटक शारीरिक भेट अति आवश्यक छ,' उनले थपे, 'पत्नीलाई स्वदेशमा छाडेर दैनिक फोन र च्याट गर्दै महिलाको मनोवैज्ञानिक आवश्यकता पूर्ति हुँदैन ।'

प्रेमी र प्रेमिकाको हकमा पनि यो नियम लागू हुन्छ तर बिहेपछि पत्नीलाई एक्लै छाड्नु झन् खतरा रहेको उनको भनाइ छ । नौ वर्षे अनुभव सुनाउँदै उनले आइतबार कान्तिपुरलाई भने, 'पत्नीको यौनमनोविज्ञानलाई सम्मान नगर्नेको घर बिग्रेको छ ।'